Kalsiyum, vücutta en çok bulunan mineraldir ve kemik, diş sağlığı, kas fonksiyonları, sinir iletimi gibi birçok önemli görevi vardır. Eksikliği osteoporoz, raşitizm, kas krampları ve sinir sistemi bozukluklarına yol açabilir. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, deniz ürünleri ve baklagiller kalsiyum açısından zengindir. Özellikle menopoz sonrası kadınlar, hamileler, yaşlılar ve veganlar kalsiyum eksikliği riski taşıyabilir ve doktor kontrolünde takviye almalıdır. Günlük kalsiyum ihtiyacı yaşa göre değişirken, D vitamini alımı kalsiyum emilimini artırmada kritik bir rol oynar.
Yazı İçeriği
Kalsiyum Nedir?
Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?
Kalsiyum Eksikliği Belirtileri
Kalsiyum Yüksekliği Nedenleri
Kalsiyum Düşüklüğüne Karşı Kimler Takviye Almalı?
Kalsiyum Eksikliği Nasıl Giderilir?
Kalsiyum İçeren Besinler
Kalsiyum Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kalsiyum Nedir?
Kalsiyum vücudumuzda en çok bulunan mineraldir. Erişkin bir insanda ortalama 1-2 kg kalsiyum bulunur. Sağlıklı bir insanda kalsiyum değeri kanın 100 mililitresinde 8.8 mg ile 10.4 mg arasında tutulmalıdır. Ancak kalsiyum eksikliği olması halinde kalsiyum takviyesi doktor kontrolüyle alınmalıdır. Kalsiyum, diş ve kemik oluşumunda ve gelişiminde oldukça önemli bir rol oynar. Vücutta bulunan total kalsiyumun yüzde 99’u fosfat ile birlikte kompleks oluşturarak iskelet sisteminde (kemik ve dişlerde) yer alırken, yüzde 1’lik kısmı ise hücre içi ve hücre dışı sıvılarda çözünmüş olarak bulunur.
Kalsiyum Ne İşe Yarar?
Kalsiyumun kemik ve diş gelişimi dışında, kan pıhtılaşmasını sağlamak, eklemleri yapılandırmak, kas kasılmasını sağlamak, kalp atışlarını düzenlemek ve sinir sisteminin onarılmasına yardımcı olmak gibi oldukça önemli diğer görevleri de mevcuttur. Aynı zamanda kilo vermeyi hızlandırıcı ve doğum sonrası süt oluşumuna yardımcı özellikleri de vardır. Kalsiyum eksikliğinde, bu minerali besinlerden almanın yanı sıra takviye ile de alabiliriz.
Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Kalsiyum, vücutta en çok bulunan minerallerden biri olup, kemik ve diş sağlığının korunmasında, kas fonksiyonlarının düzenlenmesinde, sinir iletiminde ve kanın pıhtılaşmasında önemli bir rol oynar. Ancak, yeterli kalsiyum alınmadığında vücut kemiklerdeki kalsiyumu kullanmaya başlar ve zamanla bu durum çeşitli sağlık sorunlarına yol açar. Özellikle uzun süreli kalsiyum eksikliği, kemik hastalıkları, kas problemleri ve sinir sistemi bozuklukları gibi ciddi rahatsızlıklara neden olabilir.
Kalsiyum eksikliğinin nedenleri arasında yetersiz beslenme, D vitamini eksikliği, bağırsak hastalıkları, hormon dengesizlikleri ve bazı kronik hastalıklar yer alır. Özellikle menopoz sonrası kadınlar, çocuklar, yaşlılar ve hamileler, kalsiyum eksikliği açısından daha yüksek risk grubundadır.
Kalsiyum eksikliğine bağlı hastalıklar şunlardır:
Osteoporoz (Kemik Erimesi),
Raşitizm,
Osteomalazi (Yetişkin Raşitizmi),
Kas Krampları ve Kas Güçsüzlüğü,
Diş Problemleri,
Hipokalsemi (Düşük Kalsiyum Seviyesi),
Sinir Sistemi Bozuklukları.
Osteoporoz (Kemik Erimesi)
Osteoporoz, kemik yoğunluğunun azalmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Kalsiyum eksikliği, kemiklerin zayıflamasına ve kırılgan hale gelmesine neden olur. Bu durum, özellikle ileri yaşlardaki bireylerde sık görülür ve düşme veya hafif travmalar sonucunda bile kırık oluşmasına yol açabilir.
Menopoz sonrası kadınlar, hormon seviyelerindeki değişiklikler nedeniyle osteoporoz açısından daha büyük risk altındadır. Çünkü östrojen hormonu kemik yoğunluğunu koruyan önemli bir faktördür. Yeterli kalsiyum ve D vitamini alımının yanı sıra düzenli fiziksel aktivite, osteoporoz riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Osteoporozun erken dönemlerinde belirgin bir belirti olmayabilir. Ancak ilerleyen evrelerde sırt ağrıları, boy kısalması, duruş bozuklukları ve kemik kırıkları gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Raşitizm
Raşitizm, çocukluk çağında görülen bir hastalıktır ve kalsiyum ile D vitamini eksikliğinden kaynaklanır. Kemiklerin yeterince sertleşmemesi sonucu, özellikle bacak kemiklerinde eğrilikler, kas zayıflığı ve büyüme geriliği gibi belirtiler ortaya çıkar.
Bu hastalık genellikle yetersiz beslenme, güneş ışığına maruziyetin az olması ve D vitamini eksikliği nedeniyle görülür. Raşitizmin ilerlemesi durumunda çocukların yürüyüş şekillerinde bozukluklar, diş gelişiminde gecikmeler ve kemiklerde hassasiyet meydana gelebilir. Raşitizmin önlenmesi için çocukların yeterli kalsiyum ve D vitamini alması, sağlıklı beslenmesi ve düzenli olarak güneş ışığına maruz kalması gereklidir.
Osteomalazi (Yetişkin Raşitizmi)
Osteomalazi, yetişkinlerde görülen ve kemiklerin yumuşamasıyla karakterize edilen bir hastalıktır. Genellikle D vitamini ve kalsiyum eksikliğinden kaynaklanır. Osteomalazinin belirtileri arasında kemik ağrıları, kas zayıflığı ve yorgunluk hissi yer alır.
Bu hastalık, uzun süreli kalsiyum eksikliğinde kemiklerin mineral kaybetmesi nedeniyle ortaya çıkar. Kemikler yeterince sertleşemediği için kolayca kırılabilir veya eğrilebilir. Özellikle kadınlarda, hamilelik ve emzirme dönemlerinde kalsiyum ihtiyacının artması nedeniyle osteomalazi riski daha yüksektir. Osteomalazinin tedavisinde, kalsiyum ve D vitamini takviyeleri önemli bir rol oynar. Bunun yanı sıra dengeli beslenme ve güneş ışığına maruz kalma süresinin artırılması önerilir.
Kas Krampları ve Kas Güçsüzlüğü
Kalsiyum, kas kasılmalarını düzenleyen önemli bir mineraldir. Eksikliği durumunda kaslarda güçsüzlük, kasılmalar ve kramplar görülebilir. Bu durum genellikle bacak kaslarında daha belirgin olup, özellikle gece saatlerinde ortaya çıkabilir.
Kas fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde çalışması için kalsiyumun magnezyum ve potasyum gibi minerallerle dengeli bir şekilde alınması gerekir. Şiddetli kalsiyum eksikliği durumlarında, kas spazmları daha sık yaşanabilir ve kasların istemsiz şekilde kasılması gibi durumlar ortaya çıkabilir. Kas kramplarını önlemek için yeterli miktarda kalsiyum tüketmek, su alımına dikkat etmek ve düzenli egzersiz yapmak faydalıdır.
Diş Problemleri
Kalsiyum, diş sağlığını koruyan en önemli minerallerden biridir. Eksikliği durumunda diş minesinin zayıflaması, diş çürükleri ve diş eti hastalıkları meydana gelebilir. Çocuklarda kalsiyum eksikliği, süt dişlerinin geç çıkmasına veya dişlerin zayıf olmasına neden olabilir. Yetişkinlerde ise dişlerin daha kolay kırılması, hassasiyet artışı ve diş eti kanamaları gibi belirtiler görülebilir. Diş sağlığını korumak için kalsiyum açısından zengin besinler tüketmek, düzenli diş bakımı yapmak ve D vitamini alımına dikkat etmek önemlidir.
Hipokalsemi (Düşük Kalsiyum Seviyesi)
Hipokalsemi, kandaki kalsiyum seviyesinin normalin altına düşmesi durumudur ve kas spazmları, kasılmalar, uyuşma, karıncalanma hissi gibi belirtilere yol açabilir. Bu durum genellikle paratiroid hormon bozuklukları, D vitamini eksikliği veya kronik böbrek hastalıkları nedeniyle ortaya çıkar. Şiddetli hipokalsemi, kalp ritim bozukluklarına, kas kasılmalarına ve hatta nöbetlere neden olabilir. Hipokalseminin tedavisinde, altta yatan neden tespit edilerek kalsiyum takviyeleri veya D vitamini desteği sağlanabilir.
Sinir Sistemi Bozuklukları
Kalsiyum, sinir hücreleri arasındaki iletişimi düzenleyen önemli bir mineraldir. Eksikliği durumunda sinir sistemi olumsuz etkilenebilir ve anksiyete, depresyon, odaklanma sorunları, unutkanlık gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Kalsiyum eksikliği ayrıca sinir hücrelerinin normal çalışmasını engelleyerek kas seğirmelerine, huzursuzluk hissine ve uyku bozukluklarına yol açabilir. Bu tür belirtiler özellikle uzun süreli kalsiyum eksikliği yaşayan bireylerde daha sık görülür. Sinir sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışması için yeterli miktarda kalsiyum almak, stresten uzak durmak ve dengeli beslenmek gereklidir.
Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?
Kalsiyum eksikliği, vücudun yeterli miktarda kalsiyum alamaması veya emiliminin bozulması nedeniyle ortaya çıkar. Kemik ve diş sağlığından kas ve sinir fonksiyonlarına kadar birçok önemli rolü olan kalsiyum, eksikliği durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Kalsiyum eksikliğinin başlıca nedenleri arasında yetersiz beslenme, D vitamini eksikliği, hormonal dengesizlikler ve bazı kronik hastalıklar yer alır.
Kalsiyum eksikliğinin en yaygın nedenleri şunlardır:
Yetersiz Kalsiyum Alımı,
D Vitamini Eksikliği,
Bağırsak ve Sindirim Sistemi Hastalıkları,
Hormonal Dengesizlikler,
Böbrek Hastalıkları,
Fosfor ve Magnezyum Dengesizliği,
Bazı İlaçların Kullanımı,
Gebelik ve Emzirme Dönemi,
İleri Yaş ve Menopoz.
Kalsiyum Eksikliği Belirtileri
Vücutta yeterli miktarda kalsiyum bulunmadığında, çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Kalsiyum eksikliği başlangıçta hafif semptomlarla kendini gösterse de, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Eksikliğin belirtileri yaşa, cinsiyete ve eksikliğin derecesine göre değişebilir. Özellikle çocuklar, hamileler, yaşlılar ve menopoz sonrası kadınlar, kalsiyum eksikliği açısından daha yüksek risk grubundadır.
Kalsiyum eksikliği belirtileri şunlardır:
Kemiklerin zayıflaması, tırnaklarda deformasyon ve kırılmalar, deride kuruluk,
Kas ağrıları ve kramplar, tetani, kısmi ya da yaygın epileptik nöbetler,
Ağız çevresinde ve parmaklarda uyuşukluk ve karıncalanma hissi,
Çocuklarda dişlerin gelişim bozuklukları, diş çürümeleri,
Uyku problemleri,
Sık sık hastalanma,
Kilo vermekte zorlanma,
Adet öncesi ağrı ve şişkinliklerin artması,
Katarakt ve görme bozuklukları.
Kalsiyum Yüksekliği Nedenleri
Kalsiyum düşüklüğü kadar yüksekliği de görülebilir. Bunun en yaygın sebebi hiperparatiroidizmdir. Ayrıca kan, meme ve akciğer kanserlerinde de yüksek kalsiyum seviyeleri gözlenebilir. Bunun diğer nedenleri şunlardır:
Bazı ilaçlar,
Hipertiroidizm,
Kalsiyum karbonat,
Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri,
Lityum,
Akciğer hastalıkları,
Böbrek yetmezliği.
Kalsiyum Düşüklüğüne Karşı Kimler Takviye Almalı?
Kalsiyum eksikliği, kemik sağlığını, kas fonksiyonlarını ve sinir sistemini olumsuz etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Günlük beslenme ile yeterli miktarda kalsiyum alamayan veya emilim problemi yaşayan bireylerin, doktor önerisiyle kalsiyum takviyesi kullanması gerekebilir. Özellikle belirli yaş grupları ve sağlık durumlarına sahip bireyler, kalsiyum eksikliğine daha yatkındır ve takviye alması önerilir.
Kalsiyum takviyesi alması gereken gruplar şunlardır:
Menopoz sonrası kadınlar (Östrojen seviyelerinin düşmesi kemik kaybını hızlandırır.)
Hamile ve emziren kadınlar (Bebeğin gelişimi için daha fazla kalsiyuma ihtiyaç duyulur.)
Yaşlı bireyler (Kemik yoğunluğu azalır ve kırık riski artar.)
Kemik erimesi (osteoporoz) riski taşıyanlar (Düşük kemik yoğunluğuna sahip bireyler takviye ile desteklenmelidir.)
D vitamini eksikliği olanlar (Kalsiyum emilimi azalacağından takviye gerekebilir.)
Laktoz intoleransı veya süt alerjisi olanlar (Süt ve süt ürünleri tüketemedikleri için yeterli kalsiyumu besinlerden alamayabilirler.)
Vegan beslenenler (Hayvansal gıdalardan kalsiyum alamayan bireyler takviyeye ihtiyaç duyabilir.)
Bağırsak hastalıkları veya emilim bozukluğu yaşayanlar (Crohn hastalığı, çölyak gibi rahatsızlıklar kalsiyum emilimini düşürebilir.)
Böbrek hastaları ve diyaliz hastaları (Kalsiyum ve fosfor dengesi bozulduğu için doktor kontrolünde takviye gerekebilir.)
Kalsiyum takviyesi almadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalı ve uygun doz belirlenmelidir. Fazla kalsiyum alımı böbrek taşı, damar sertliği ve hiperkalsemi gibi sorunlara yol açabileceğinden, bilinçsiz tüketimden kaçınılmalıdır.
Kalsiyum Eksikliği Nasıl Giderilir?
Kalsiyum eksikliği için kalsiyum içeren besinler tüketilmesi önerilir. Ciddi düşüklükte başvurulacak kalsiyum takviyeleri de doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Zira aşırı kalsiyum böbreklerde ciddi sorunlara neden olabilir. Kalsiyum içeren besinleri de tüketirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin süt ve süt ürünleri doymuş ve trans yağ oranı yüksek olabilir. Bu da kalp ve damar hastalıklarını tetikleyebilir.
Kalsiyum İçeren Besinler
Kalsiyum, vücudun sağlıklı bir şekilde çalışması için gerekli olan en önemli minerallerden biridir. Kemik ve diş sağlığını korumanın yanı sıra kas kasılmaları, sinir iletimi ve kanın pıhtılaşması gibi birçok hayati işlevde rol oynar. Vücut kalsiyumu kendi üretemediği için, bu minerali dışarıdan besinler yoluyla almak gereklidir.
Kalsiyum içeren besinler özellikle süt ve süt ürünleri ile sınırlı değildir. Yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, deniz ürünleri ve bazı baklagiller de iyi kalsiyum kaynaklarıdır. Beslenme düzeninde kalsiyum açısından zengin gıdalara yer vermek, kemik sağlığını korumak ve ilerleyen yaşlarda osteoporoz gibi hastalıkların önüne geçmek için oldukça önemlidir.
Kalsiyum içeren besinler şunlardır:
Süt ve süt ürünleri (peynir ve yoğurt),
Tere,
Lahana,
Brüksel lahanası,
Karalahana,
Brokoli,
Roka,
Pekmez,
Tofu,
Bamya,
Badem,
İncir,
Portakal,
Balık (sardalya gibi yağlı balıklar),
Kuru Fasulye,
Mercimek,
Susam,
Yer Fıstığı,
Karides,
Kuşkonmaz,
Sarımsak
Veganlar ve laktoz tüketemeyen kişiler için kalsiyum kaynakları tofu, zenginleştirilmiş soya, badem ve pirinç sütü olabilir. Yine veganlar ve vejetaryenler için yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak hariç), esmer ekmek, susam, kuru incir ve yukarıda sayılan bakliyatlar iyi birer kalsiyum kaynağı olabilir.
Kalsiyum Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kalsiyum Nelerde Var?
Kalsiyum, süt ve süt ürünleri başta olmak üzere balık, karides, brokoli, karalahana, Brüksel lahanası, kuşkonmaz ve sarımsakta bulunur. Vücut için önemli bir mineral olan kalsiyum, kemik sağlığını korumak ve kas fonksiyonlarını desteklemek için gereklidir. Günlük beslenmede bu gıdalara yer vermek, kalsiyum ihtiyacının karşılanmasına yardımcı olur.
Kalsiyum Hangi Besinlerde Bulunur?
Kalsiyum, süt ve süt ürünlerinin yanı sıra tere, Brüksel lahanası, brokoli, lahana, roka, tofu, pekmez, bamya, incir, badem ve portakal gibi besinlerde bulunur. Ayrıca kuru fasulye, mercimek, sardalya, susam, yer fıstığı, kuşkonmaz ve sarımsak gibi gıdalar da iyi birer kalsiyum kaynağıdır. Dengeli bir beslenme düzeninde bu besinlerin tüketilmesi, vücudun kalsiyum ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur.
Kalsiyum Yüksekliği Neden Olur?
Kalsiyum yüksekliği genellikle akciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği ve fazla kalsiyum takviyesi kullanımından kaynaklanır. Vücutta kalsiyum emiliminin düzensizleşmesi veya fazla D vitamini alımı da bu duruma yol açabilir. Doktor kontrolü olmadan bilinçsiz takviye kullanımı, kalsiyum seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
Kanda Kalsiyum Yüksekliği Neden Olur?
Kanda kalsiyum yüksekliği, bazı kanser türleri, aşırı D vitamini alımı, verem hastalığı ve su kaybı gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Genetik faktörler ve böbrek yetmezliği de hiperkalsemiye yol açan önemli etkenler arasındadır. Bu durum, kandaki kalsiyum seviyelerinin kontrolsüz şekilde artmasına neden olarak sağlık sorunlarına yol açabilir.
Günlük Kalsiyum İhtiyacı Nedir?
Günlük kalsiyum ihtiyacı yaşa, cinsiyete ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak yetişkinlerde günlük kalsiyum ihtiyacı 1000-1500 mg arasında kabul edilir. Çocuklar, hamileler ve yaşlı bireyler için bu ihtiyaç daha yüksek olabilir.
Kanda Kalsiyum Yüksekliği Nasıl Düşürülür?
Kalsiyum yüksekliğini düşürmek için bol su tüketmek, doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmak ve kalsiyum takviyesi alınıyorsa kesmek gerekebilir. Hiperkalsemi ciddi bir durum olabileceğinden, mutlaka bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Altta yatan nedeni belirlemek ve uygun tedavi yöntemini uygulamak, kalsiyum seviyelerinin dengelenmesine yardımcı olur.
Kalsiyum Karbonat Nedir?
Kalsiyum karbonat, kalsiyum eksikliğini gidermek amacıyla kullanılan bir takviyedir. Genellikle tablet veya kapsül formunda bulunur ve vücuttaki kalsiyum seviyelerini artırmaya yardımcı olur. Doktor önerisiyle kullanılması gereken bu takviye, özellikle kalsiyum eksikliği riski taşıyan bireyler için faydalıdır.
Kalsiyum Faydaları Nelerdir?
Kalsiyum, kemik ve diş sağlığını koruyarak osteoporoz riskini azaltır. Kalp sağlığını destekleyerek kas kasılmalarını düzenler ve sinir sistemi işlevlerini iyileştirir. Ayrıca, yüksek tansiyon ve diyabet riskini azaltmada da önemli bir rol oynar.
