Yazı İçeriği
Kafa Travması Belirtileri
Bebeklerde Kafa Travması
Kafa Travması Sonrası Yapılması Gerekenler
Kafa Travması Nasıl Teşhis Edilir?
Kafa Travması Tedavisi
Kafa Travması Sonrası
Kafa Travması Belirtileri
Kafa travması; beyin, kafatası ve kafa derisinin herhangi bir şekilde yaralanmasıdır. Bu bazen hafif bir şişlik ve morluk, bazen de travmatik bir beyin hasarına kadar gidebilir. Kafaya gelen çok hafif bir darbe dahi çok ağrılı olabilir. Yüz ve kafa derisi vücudun diğer yerlerine göre daha hassastır. Kafa derisinde çok fazla kan damarları bulunduğundan küçük bir kesikten büyük miktarlarda kanama olabilir. Darbe sonucu bir kesik oluşmasa dahi, cilt altına toplanan kan, darbe bölgesinde şişliğe neden olabilir. Bu tehlikeli bir durum değildir ve bir-iki hafta içinde tamamen kaybolur.
Kafa Travması Nasıl Oluşur?
Beyin hasarı, kafatası kırıkları ve kafa derisi yaralanmaları yaygın görülen yaralanmalardır. Sonuçlar ve tedaviler de kafa travmasına neyin neden olduğuna ve travmanın ne kadar şiddetli olduğuna göre değişir. Kafa travmaları açık ve kapalı şekillerde oluşur. Kapalı kafa travmaları, kafatasının kırılmadığı yaralanmalardır. Açık kafa travmaları ise bir nesnenin deriyi geçerek kafatasını kırması ve beyne girmesi anlamına gelir.
Kafa travmaları sebeplerine göre iki kategoriye ayrılırlar. Bunlar şöyledir:
Başa gelen darbelere bağlı kafa travmaları
Sarsıntı nedeniyle oluşan kafa travmaları (daha çok bebeklerde ve çocuklarda görülür. Şiddetli sarsıntılarda ortaya çıkar)
Darbelere bağlı kafa travmaları genellikle şu nedenlere bağlıdır:
Motorlu araç kazaları
Düşmeler
Fiziksel saldırılar
Spor yaralanmaları
Patlamalar
Çoğu durumda kafatası beyni ciddi zararlardan koruyacaktır. Bununla birlikte, kafa travmasına neden olacak kadar şiddetli yaralanmalar, omurga yaralanmalarıyla da ilişkilendirilebilir.
Bebeklerde Kafa Travması
“Bebekler düşe kalka büyür” derler. Ancak bazen bu düşmeler ciddi yaralanmalarla sonuçlanabilir. Üstelik bu düşmeler veya ev kazaları birkaç dakika içinde meydana gelebiliyor. En korkulan da bebeğin düşmesi sonucu kafasının bir yerlere çarpması olur. Bu aslında bazen bir anlık dikkatsizlikten bazen de bebeklerin ve çocukların kafalarının bedenlerinden daha büyük olması nedeniyle denge kuramamalarından kaynaklanır. Çocuklarda kafa travmasının en yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir:
Küvette/banyoda kayma
Geri doğru düşme
Yataktan ve masadan düşme
Mobilyaya ya da tezgah üzerine tırmandıktan sonra düşme
Beşikten düşme
Yerde halı, kilim ya da farklı nesnelere takılıp düşme
Merdivenlerden ve basamaklardan düşme
Yürüteçle takılıp düşme
Salıncaktan düşme
Motorlu araç kazaları
Bisiklet kazaları
Spor yaralanmaları
Çocuğa yönelik şiddet
Çocukluk çağındaki kafa yaralanmalarının çoğu düşmelerden kaynaklanır. Bu noktada bebeğin düştüğü yükseklik önemlidir. Daha yüksekten düşülmesi ciddi kafa travmaları yaratabilir. Öncelikle bu durumda sakin olunmalıdır. Genellikle çocuklarda düşmeye bağlı kafa travmalarında herhangi bir tıbbi müdahaleye gerek kalmaz. Bebeklerde kafa travması konusunda acile başvurmanız gereken durumlar şunlardır:
Kesiğin kontrolsüz şekilde kanaması
Kafatasında bir göçük veya şişmiş yumuşak bir bölge olması
Aşırı morarma ve/veya şişme
Birden fazla kez kusma
Olağandışı uyku ya da uyanık kalma zorluğu
Bilinç kaybı, sese veya dokunuşa yanıt vermeme
Burun veya kulaktan kan veya sıvı gelmesi
Nöbet geçirme
Şüpheli omurilik/boyun yaralanması
Nefes almada zorluk
Bu belirtilerden herhangi birinin görülmesi halinde vakit kaybetmeden acil yardım istenmelidir.
Kafa Travmalarının Görülen Sonuçları
Hafif travmaların sonuçları şunlardır:
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Hafif kafa karışıklığı
Mide bulantısı
Kulaklarda geçici çınlama
Orta ve daha şiddetli travmalar hafif travma belirtileri taşırken bunların haricinde daha ciddi hasarlar oluşabilir. Daha ciddi kafa travması sonrası riskler ise şunlardır:
Kaza anını, öncesini ve sonrasını hatırlamakta zorluk, hafıza kaybı
Bilinç kaybı ve bilinç bulanıklığı
Uyku hali ve uyandırılamama
Kötüleşen ve ağrı kesicilere yanıtsız baş ağrısı
Nöbetler, aniden çökme veya bayılma
Baş dönmesi
Bulanık veya çift görme
Gözlerle odaklanamama ve anormal göz hareketleri
Tek veya her iki kulakta yeni başlayan duyma kaybı
Anlama ve konuşmada güçlük
Kol veya bacaklarda kasılmalar veya güç kaybı
Denge ve koordinasyon kaybı veya yürüme güçlüğü
Kusma
Kulaktan kan gelmesi
Kulak veya burundan şeffaf sıvı gelmesi
Ruh hali değişiklikleri
Bebekler için etrafa ilginin azalması
Kafaya gelen darbeden sonra yukarıdaki şikayetlerden bir ya da birkaçı oluşursa, derhal en yakın sağlık kurumuna başvurulmalıdır.
Kafa Travması Sonrası Gelişebilen Psikiyatrik Hastalıklar
Bazı psikiyatrik hastalıkların da altında kafa travmalarının yattığı iddia edilir. Majör depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete, obsesif kompulsif bozukluk, post travmatik stres bozukluğu, psikotik bozukluklar gibi hastalıkların yanı sıra aşırı alkol kullanımı, sinirlilik ve ilgisizlik hali oluşmasında kafa travmalarının etkili olduğuyla ilgili çalışmalar mevcuttur.
Kafa Travması Kaç Saat İçinde Belli Olur?
Kafa travmalarının belirtileri kazadan ya da darbeden sonraki birkaç saat içinde anlaşılabileceği gibi birkaç günde de kendini gösterebilir. Kafa travması sonrası kişi iyi gözlenmelidir.
Kafa Travması Sonrası Yapılması Gerekenler
Kafa travmasından sonra tıbbi yardım beklerken ilkyardım sertifikalı kişiler tarafından şu müdahalelerde bulunulabilir:
Kişi sabit tutmak: Yaralı kişinin başı ve omuzları hafif yüksekte olacak şekilde uzanmalıdır. Gerekmedikçe kişi hareket ettirilmemelidir. Kişinin boynu kesinlikle hareket ettirilmemelidir. Motorlu araç kazası yaşanmışsa ve kaskı varsa çıkarılmamalıdır.
Kanama durdurulmalı: Steril bir gazlı bez ya da temiz bir bez yardımıyla yaraya sıkı bir basınç uygulayın. Ancak kafatası kırığından şüpheleniyorsanız direkt baskı uygulamayın.
Nefes alışverişi ve uyanıklık gözlenmeli: Kişi dolaşım belirtisi, yani nefes alma, öksürme ya da hareket göstermiyorsa yaşam desteğine başlayın.
Bilinçteki değişiklikler, baş ağrısı, dengesizlik, mide bulantısı, konsantrasyon güçlüğü gibi sonuçlar doğuran kafa travmaları ciddidir ve doktor tarafından değerlendirilmelidir.
Kafa Travması Nasıl Teşhis Edilir?
Acil servis hekimi kişiyi kazanın türü ve şiddeti konusunda sorgulayıp, muayene eder ve gerekirse görüntüleme işlemlerini ister ve gözlem altında tutar. Yapılan testler arasında kan tetkikleri, röntgen, bilgisayarlı tomografi, elektroensefalografi (EEG) ve MR bulunur.
Kafa Travması Tedavisi
Kafada uzun veya derin bir kesi oluşmuşsa yaranın dikilmesi gerekebilir. Aspirin gibi ilaçlar yaranın kanamasını çoğaltacağından alınmamalıdır. Aynı şekilde kuvvetli ağrı kesiciler de uyku hali oluşturup sizi ve hekimi yanıltabileceğinden, alınmamalıdır. Ancak tedaviyi belirlemede şu etmenler önemlidir:
Yaş, genel sağlık durumu ve tıbbi geçmişiniz
Kafa travmasının boyutu ve türü
Belirli ilaçlara ve yöntemlere olan tolerasyon
Travmanın seyrinde beklentiler
Ciddi bir kafa travması söz konusu ise kafa içi basıncının izlenmesi önemlidir. Travma beynin şişmesine neden olabilir. Bu da kafa içi basıncı arttırarak beyin hasarı yaratabilir.
Yaralanmanın ciddiyetine göre tedavi şunları içerebilir:
Buz
İstirahat
Topikal antibiyotikli merhem ve bandaj
Müşahade
Acil tıbbi müdahale
Kesi alanının dikilmesi
Solunum durumuna bağlı olarak medikal solunum cihazı kullanımı
Ameliyat
Kafa Travması Sonrası
Hafif bir travma sonrası baş ağrısı birkaç saat sürebilir, şişlik veya morarma varsa bunların tamamen iyileşmesi birkaç haftayı bulabilir.
Kesi oluşmuş ve dikilmiş ise 2’nci gün pansuman yaptırıp, 7’nci gün de dikişler alınabilir.
Doktorunuz aksini belirtmediği sürece, yaralanmadan 24 saat sonra banyo yapabilirsiniz.